Kunsttherapie

2024

De wereld heeft kunst nodig

Om onze blik te verruimen, systemen te bevragen of gewoon als schone troost. Een heel jaar lang ga ik elke week als therapeut op zoek naar een kunstwerk dat de wereld precies op dat moment nodig heeft.

Week #23 ⏐ 03/06 - 09/06

With (2019)
Myeongbeom Kim

Magie met alledaagse dingen. De surrealistische installaties van Myengbeom doen meteen glimlachen. Het lijken wel kinderlijke experimenten. De speelse combinaties roepen verwondering op.

Achter die naïeve installaties schuilen serieuze thema’s. Ze relativeren de sérieux die we hechten aan wetenschappelijke waarheden zoals zwaartekracht, meetbaarheid en tijd.

Week #22 ⏐ 27/05 - 02/06

Les écoliers d’Oiron (1993-2000)

Christian Boltanski

Niet de roemrijke voorvaderen, maar onbekende dorpskinderen kijken je aan in de hal van het kasteel van Oiron. Boltanski keert de adellijke clichés om en richt de blik op de toekomst.

Tussen 1993 en 2000 maakte de kunstenaar honderden klasfoto’s in het dorpsschooltje. De kinderen zijn vandaag 25 jaar ouder. Wat blijft over van hun ideeën van toen? Maken zij onze toekomst waar?

Week #21 ⏐ 20/05 - 26/05

Yangtze, The Long River (2006-2007)
Nadav Kander

Kleurrijke ballonnetjes in het groen tegen een blinde muur van grijze wolkenkrabbers. Contrast komt altijd terug in Kanders poëtische fotoreeks over het leven langs de rivier Yangtze.

De kleine man kijkt naar de monsterlijke stad die hij heeft gecreëerd. De rivier gaf het landschap leven, de mens maakte er een onleefbare lelijkheid van. Kijk hoe verleidelijk de ballonnetjes zijn.

Week #20 ⏐ 13/05 - 19/05

The problem we all live with (1963)

Norman Rockwell

Ze had haar mooiste witte kleedje aang voor haar eerste schooldag. De zesjarige Ruby Bridges was de eerste zwarte die in 1960 de basisschool in Louisiana binnen mocht.

Voor haar veiligheid moest ze dat wel doen onder politiebescherming. Rockwell maakte er dit iconische beeld van. Het kleine onschuldige meisje in een grote racistische wereld: een pijnlijk accurate aanklacht die 60 jaar later helaas nog altijd nodig is.

Week #19 ⏐ 06/05 - 12/05

Ai nati Oggi (2011)
Alberto Garutti

Mijn favoriete kunstwerk in Gent: twee lantaarntjes op het Sint-Veerleplein, net tegenover het Gravensteen.

In de verloskamer van de vier Gentse ziekenhuizen is een knop geïnstalleerd die in verbinding staat met deze lantaarnpaal. Telkens wanneer er een kindje geboren is, drukken de ouders de knop in en gaan de lichten buiten dertig seconden branden.

Het geluk van de ouders wordt zo gedeeld met al wie toevallig op het plein zit of er net langs wandelt.

Week #18 ⏐ 29/04 - 05/05

My little piece of Privacy (2010)

Niklas Roy

Iedereen kon binnenkijken door het grote raam van Roy’s atelier. Voor meer privacy installeerde de kunstenaar een smal gordijntje. Een camera buiten registreert de beweging van de voorbijganger. Het gordijntje verschuift met hem mee zodat die niet kan binnenkijken.

Wanneer de passanten het mechanisme doorhebben, beginnen ze ermee te spelen. Wilde het stukje stof de nieuwsgierige blikken verbergen, trekt het net de volle aandacht. Waardoor de beschermer van de privacy zijn functie net verliest.

Week #17 ⏐ 22/04 - 28/04

Riverbed (2014)
Olafur Eliasson

Alsof er echt een rivier door het museum kabbelt. Olafur Eliasson bevraagt met deze installatie de relatie tussen kunstenaar, gebouw en publiek. Laat je je leiden door de architectuur of volg je de rivier?

Even mooi als de installatie zelf is het gebaar: een natuurlijk landschap wordt naar het museum gebracht — de plek waarin wij de allermooiste schatten bewaren voor toekomstige generaties. Omdat ze kwetsbaar zijn en het verdienen beschermd te worden.

Week #16 ⏐ 15/04 - 21/04

At the twilight’s last gleaming? (2021)

Hank Willis Thomas

Zo hadden we de Amerikaanse vlag nog nooit gezien! De sterretjes staan er wel op, de kenmerkende horizontale stroken en de bekende kleuren. Maar ook veel méér.

De bonte vlaggencollage van Hank Willis Thomas maakt duidelijk dat de Amerikaanse identiteit niet zo eenduidig is. Ze is het product van een heleboel kleuren, culturen en symbolen, kriskras door elkaar. Een duidelijke boodschap voor Biden en Trump.

Week #15 ⏐ 08/04 - 14/04

Wheatfield – A confrontation (1982)
Agnes Denes

Op een stuk braakliggende grond in Manhattan zaaide Agnes Denes een tarweveld van 2 hectare. Geen nieuwe wolkenkrabbers hier, enkel de gouden gloed van tarwe. De basis van ons voedsel.

Vier maanden bleef dit veld staan, op de peperdure kapitalistische plek, aan de voet van de Twin Towers. Een krachtig symbool voor de vele contrasten tussen landbouw en stedelijke ontwikkeling, natuur en technologie, armoede en verspilling.

Week #14 ⏐ 01/04 - 07/04

Face 2 Face (2007)

JR & Marco

Enorme portretfoto’s werden clandestien geplakt op beide kanten van de Muur die de Gazastrook van Israel scheidt. De grootste illegale fototentoonstelling ooit.

Plots stonden Israeli’s en Palestijnen met hetzelfde beroep of gelijke sociale rol zij aan zij. Ze lijken op elkaar, spreken bijna dezelfde taal, zien er even sympathiek uit. Alleen leven ze langs de andere, vijandige kant van de muur.

JR en Marco brachten de gescheiden volkeren via fotografie samen, zodat ze elkaar eindelijk in de ogen kunnen kijken. Een eerste stap voor verbinding.

Week #13 ⏐ 25/03 - 31/03

In Search of the Miraculous (1975)
Bas Jan Ader

In 1975 probeerde Bas Jan Ader de Atlantische Oceaan over te steken in een zeilbootje van vier meter lang. Hij zou zijn performance documenteren met camera, pen en papier. Het verwoeste bootje spoelde een jaar later aan, de kunstenaar was spoorloos.

De mysterieuze verdwijning gaf stof tot speculatie. Wat was er op zee gebeurd? Overleed de kunstenaar of zette hij zijn verdwijning in scène? Was het zelfmoord? In zijn conceptuele werk over falen en het lot rezen bevroeg Ader het cliché van de tragische romantische held. Ironisch genoeg werd hij er zelf een.

Week #12 ⏐ 18/03 - 24/03

Prenez soin de vous (2007)

Sophie Calle

In 2007 maakt de vriend van Sophie Calle het uit via e-mail. De lafaard. Zijn laatste zin: ‘Prenez soin de vous’. Lieve woordjes, of zijn ze kil en hard? Hoe moet je dit nu interpreteren?

Dat vroeg Calle aan 107 vrouwen. Filosofes, linguïsten, advocaten, therapeuten, dansinstructrices … Elk gaf vanuit haar expertise een interpretatie aan deze laatste adieu. En vond er telkens andere nuances in. Samen vormen ze een sterke analyse over de kwetsbaarheid van relaties.

Week #11 ⏐ 11/03 - 17/03

Nulpunt (2002)
Dave Meijer

449 kleurrijk beschilderde paneeltjes vormen samen Dave Meijers zoektocht naar het ultieme beeld. Het zijn kleine, fijne abstracties van landschappen en patronen die hij overdag ziet.

De serie bestaat uit 450 onderdelen min één, opdat het werk nooit helemaal ‘af’ is. Het nodigt uit om zelf op zoek te gaan naar het ontbrekende stukje schoonheid, en te focussen op al het moois rondom je.

Week #10 ⏐ 04/03 - 10/03

Untitled (Your body is a battleground) (1989)

Barbara Kruger

Alles en iedereen is te koop. Barbara Kruger protesteert tegen deze gladde vermarkting van mens en maatschappij. Ze gebruikt daarvoor dezelfde populistische vormtaal als die van de sensatiepers en de politiek.

Het gezicht van een vrouw is gesplitst in twee helften. Positief vs. negatief, zwart vs. wit. Hier woedt een strijd. Het kunstwerk werd gemaakt als protest tegen de nieuwe anti-abortuswetten in 1989, maar de tijdloze boodschap blijft vandaag krachtig overeind.

Week #9 ⏐ 26/02 - 03/03

7000 Eichen (1982-1987),
Documenta 7, Kassel
Joseph Beuys

Voor Documenta 7 in Kassel liet Beuys 7.000 jonge eiken planten, verspreid over de stad. Bij elke boom kwam een handgemaakte zuil van basalt. Samen vormen ze een ‘boommonument’: mens en natuur vormen één geheel.

Stadsambtenaren waren ertegen: de bomen zouden niet kunnen wortelen. Ook sceptische stedelingen kregen ongelijk. Het sociaal-ecologische kunstwerk toont de kracht van vrij denken, ambitie en samenwerking. Het kunstwerk groeit vandaag al zo’n 40 jaar.

Week #8 ⏐ 19/02 - 25/02

Garden of Delight (2016-2018)

Nick Hannes

In Dubai lijkt álles mogelijk. De hoofdstad van de oliestaat in de woestijn is de ultieme speeltuin van doorgedreven kapitalisme, urbanisatie en globalisering.

Maar er zijn grenzen aan die overdreven losbandigheid. De snelle straat vooruit leidt misschien wel nergens naartoe. Aan het eind moet je gewoon terug naar waar je vandaan kwam.

Week #7 ⏐ 12/02 - 18/02

Child With Toy Hand Grenade,
Central Park, NYC (1962)
Diane Arbus

Al wie er ‘vreemd’ uitzag, kreeg van Diane Arbus een gezicht. Tweelingen, dwergen, transgenders — met haar portretten dwong de fotografe de Amerikanen te kijken naar personen in de marge.

Aan dit jongetje mankeert niets. Maar de gekke bek die hij trekt en de plastic granaat in zijn hand maken hem bijzonder. Plots wordt het jongetje een krankzinnige met een wapen. Dader of slachtoffer, gevaarlijk of getraumatiseerd? Of gewoon iemand die wil spelen?

Week #6 ⏐ 05/02 - 11/02

As Slow as Possible (2001-2640)

John Cage

Het traagste akoestische muziekstuk uit de geschiedenis is ook het langste. Het begon op 5 september 2001 en speelt door tot 4 september 2640. Dan zal het orgel 639 jaar hebben gedaan over een partituur van amper acht bladzijden.

Voor het muziekstuk werd een speciaal orgel gebouwd, aangedreven door pompende zandzakken. Om de zoveel maanden of jaren wordt een nieuwe orgelpijp bijgezet of verwijderd voor een nieuw akkoord. Dat gebeurde deze week. Dit muziekstuk blijft nog generaties doorspelen. Zelfs als wij er niet meer zijn.

Week #5 ⏐ 29/01 - 04/02

American Gothic (1930)
Grant Wood

Voor ze met hun zware tractoren de snelwegen blokkeerden, toonden boeren hun macht met een hooivork. In hun ouderwetse kleren dragen vader en dochter een lange traditie met zich mee. Dak, raam, riek: alles wijst naar boven: God staat de boeren bij.

Maar dat absurde gotische venster in een chalet op het platteland. Die onaangepaste outfits en die afwezige blikken … Is dit wel een ode aan de boerenstiel, of is het een parodie? Kennen we de boeren wel? Of wordt het tijd dat we elkaar (opnieiw) leren verstaan?

Week #4 ⏐ 22/01 - 28/01

Snowman (1987⏐2016)
Peter Fischli & David Weiss

Fischli en Weiss bewaren hun sneeuwman het hele jaar door in een vrieskast. Daar is veel elektriciteit voor nodig, wat extra CO₂-uitstoot en dus de opwarming van de aarde met zich meebrengt. Om te overleven, is deze sneeuwpop afhankelijk van zijn vijand.

Een sneeuwman in een museum heeft ook iets droefs. Het lijkt wel een stuk erfgoed dat we willen bewaren omdat we het dreigen te verliezen. Hoelang gaan we nog sneeuwpoppen kunnen maken als het klimaat zo blijft opwarmen? Zullen ook onze kleinkinderen er nog van kunnen genieten?

Week #3 ⏐ 15/01 - 21/01

Homo stupidus stupidus (2008)
Maarten Vanden Eynde

De mens is een fascinerend wezen. Het is de enige soort die haar eigen ondergang in gang zet door, met kennis van zaken, haar natuurlijke habitat te vernietigen. En dat noemt zich dan dubbel intelligent.

Homo stupidus stupidus is een menselijk skelet, uit elkaar gehaald en opnieuw samengesteld. Op een bewust verkeerde manier, ondanks onze wetenschappelijke kennis. Een kritische kijk op onze intelligentie en de impact ervan op onze toekomst.

Week #2 ⏐ 08/01 - 14/01

The Green Line (2004)
Francis Alÿs

De Groene Lijn is de geografische wapenstilstandsgrens die Israel en Palestina afspraken in 1949. Helaas vergat Israel snel waar die grens juist lag. Ze bestond ook enkel in stift op een militaire kaart.

Exact 20 jaar geleden stapte Francis Alÿs 24 km van de Groene Lijn af, het stuk dat door Jeruzalem loopt. Met een druipende pot groene verf maakte hij de grens zichtbaar. Was dit een daad van poëzie of van politiek? Hij nam de actie op en liet de video becommentariëren door Palestijnen, Israeli en internationale conflictkenners.

Week #1 ⏐ 01/01 - 07/01

Petit Monument (2010)
Philip Aguirre y Otegui

Is het een circusact, een oefening in evenwicht, een lesje in vertrouwen? Misschien wel niets van dat alles. Gewoon een mens op een mens op een paard. Een mooie kinderlijke fantasie.

Of misschien is het wel alles samen. Verbinding in brons, stabiel en broos tegelijk. Een klein monument voor vertrouwen en balans, de kracht van verbeelding en menselijke kwetsbaarheid.

1 gedachte over “Kunsttherapie”

Laat een reactie achter Reactie annuleren