Hoe kunnen we de opwarming van het klimaat tegengaan? Door drastisch minder CO2 uit te stoten, dat weet iedereen. Maar ook door de koolstof beter op te vangen in de bodem, dat is minder bekend. De indrukwekkende documentaire ‘Kiss the ground’ toont het directe verband tussen de gezondheid van onze bodem en de klimaatopwarming. En hoe we zelf met kleine ingrepen grote projecten kunnen realiseren. Ik vat de belangrijkste inzichten kort samen.
1. Koolstof is onze vijand niet
Eerst een hardnekkig misvatting rechtzetten: er is helemaal niks mis met uitstoot van CO2. Dat is een natuurlijk verschijnsel. Als al die koolstof daarna weer wordt opgenomen door de bodem, is er geen enkel probleem. Alleen: we stoten veel meer uit dan dat planten kunnen absorberen. We hebben onze bodem ook zo naar de vaantjes geholpen dat grote delen helemaal geen koolstof meer kunnen opnemen. We moeten dus niet focussen op minder uitstoot alleen, maar ook onze bodem weer herstellen.
2. Verwoestijning is het grote probleem
Er zit enorm veel koolstof opgeslagen in de bodem, voornamelijk in de bladeren en wortels van planten en bomen. Wanneer nu de bodem beschadigd raakt, laat ze die koolstof los. De vruchtbare laag verdwijnt, de bodem droogt uit en wordt dood zand. Dat is wat vandaag massaal gebeurt door ontbossing of overstromingen. De vruchtbare bovenlaag wordt weggekapt of weggespoeld, er blijft onvruchtbare grond over waar geen nieuwe planten meer in kunnen groeien. Houtkap vernietigt dus niet enkel het zichtbare bos, maar ook de bodem, en dat is veel erger.
3. Leve de regeneratieve landbouw
Gelukkig kan dorre grond weer vruchtbaar worden. Dat vraagt alleen wat inspanning: menselijke arbeid en veel geduld. De basis van regeneratieve (herstellende) landbouw is de bodem opnieuw te voeden, met kennis van zaken en een afwisselend dieet: oogst na oogst op dezelfde grond steeds andere gewassen. Dan put je de bodem niet uit, maar je blijft die voortdurend verrijken zodat de vruchtbare laag weer aangroeit. Daar heb je wel een langetermijnvisie voor nodig, terwijl de landbouw vandaag vooral kiest voor monocultuur: altijd hetzelfde snel groeiende gewas, voor snelle directe winst, tot de grond ‘op’ is.
4. Meer planten koelen de planeet af
Planten en bomen zorgen voor koelte. Hoe meer bomen, hoe meer schaduw en hoe minder snel de bodem verdampt. Maar ook kleinere plantjes zonder schaduw zijn nuttig. Zij houden het water vast na een fikse regenbui, en geven het langzaam weer af zodat de bodem minder snel verdort. De verdamping kost ook energie, waardoor de omgeving afkoelt. Hoe meer plantjes dus, hoe beter de bodem én de temperatuur.
5. Ook steden kunnen helpen
Ook wie geen eigen lapje grond heeft, kan de landbouw helpen. Door eerst en vooral voedselafval te vermijden (wat je koopt, eet je op), en door organisch afval zoals schillen, restjes, tuinafval etc. te recycleren. De docu zoomt in op een succesvol stadsproject in San Francisco waarbij de groendienst organisch afval verwerkt tot compost, dat naar de lokale boeren gaat om hun akkers te bemesten op een gezonde manier. Zo dragen ook de stedelingen hun steentje bij. Blijven sorteren is de boodschap!
Bekijk de documentaire
‘Kiss the Ground’ wijst op het cruciale belang van een gezonde bodem, op een heldere, inzichtelijke manier. Je kan de documentaire hieronder integraal zien (in het Engels). Kies bij de instellingen onderaan rechts voor ‘Ondertiteling > Engels (automatische gegenereerd)’. Die is veel duidelijker dan de onverstaanbare ondertiteling in een tropische taal.
Interview met de makers
Ook interessant (en gewoon in het Engels): dit interview met de makers van de documentaire.