Verslavend geniaal: Facebook is dé hype van de laatste jaren. Een boek over de ontstaansgeschiedenis van de enorm populaire sociale netwerksite kon niet langer uitblijven. Dus sprong de Amerikaanse schrijver-columnist Ben Mezrich maar al te graag op de kar van de internetrage en schreef hij ‘The accidental billionaires‘ over oprichters Mark Zuckerberg en Eduardo Saverin.
Uitgeverij Carrera rook het commerciële succes en herdoopte het boek tot ‘Facebook – Het krankzinnige verhaal van twee nerds die per ongeluk de grootste sociale netwerksite ter wereld oprichten.’ Promotioneel een interessante zet, maar de ondertitel klopt maar half. Het nogal overdreven ‘krankzinnige verhaal’ is nog voor interpretatie vatbaar, ‘per ongeluk’ is resoluut fout. Aan de basis van Facebook lag misschien een onschuldige studentengrap, maar de oprichting is veel meer dan een klein (on)gelukje.
Karikatuur
Zo krijgen we de geschiedenis van Facebook netjes gepresenteerd vanaf oktober 2003 tot mei 2008. Op een wat naïeve manier schetst Mezrich de karikatuur van een wereldvreemde, sociaal onhandige en emotieloze informatica-nerd die dé uitvinding van de laatste decennia ontwikkelt. Zijn rijke, ambitieuze maatje Eduardo Saverin schiet hem geld toe om zijn plannen uit te werken en samen door te dringen tot de felbegeerde elite van de exclusieve Harvard-studentenclubs.
Maar in plaats van een interessant verhaal uit te werken over de ontwikkeling van de netwerksite zelf, focust Mezrich zich op het persoonlijke verhaal van de oprichters. Op de vriendschap tussen Zuckerberg en Saverin, en op hun gezworen vijanden Tyler en Cameron Winklevoss, die een gelijkaardig netwerk voor ogen hadden en door Mark in de steek werden gelaten. Een vreemde keuze van Mezrich, omdat Zuckerberg zelf zijn medewerking aan het boek helemaal niet heeft verleend …
Onvervalste fictie
Het gevolg is dat ‘Facebook’ een heel vertekend, eenzijdig beeld geeft van de protagonisten. Mezrich baseert zich wel op objectieve documenten – de beperkte bibliografie lees je achteraan – toch zijn er verschillende leemtes in het verhaal die hij dan maar opvult door met veronderstellingen te werken. Zo dwaalt het boek af van non-fictie naar onvervalste fictie. En die fictie, aangedikt met de nodige portie drama – een essentieel ingrediënt voor bestsellers – doet hem de das om.
Verschillende keren suggereert de auteur dat wel meer Harvard-techneuten aan eenzelfde Facebook-concept werkten. Maar Zuckerberg had het geluk de eerste te zijn die met een degelijke site naar buiten kwam. Die les heeft Mezrich al te goed begrepen. Hij wilde dan ook als eerste dit verhaal publiceren zodat hij de centjes kan opstrijken. De tactiek is sterk, het resultaat beduidend minder. Een haast fictief, geromantiseerd verhaal over twee vrienden die iets creëren dat zo geweldig is dat het hun vriendschap overwint, zo hebben we er al teveel gelezen.
Highschool-soap
Wat een sterk boek had kunnen worden, verwatert zo tot slechts een luchtig tussendoortje. Onderhoudend maar soms ook ontzettend irritant. Aan de vertaler zal het niet liggen: zij heeft duidelijk overuren geklopt en zelfs een beetje te veel haar best gedaan. Wel vervelend is het continue ‘Not fair!’-toontje dat Zuckerbergs vijanden aanslaan, en dat eerder doet denken aan flauwe Amerikaanse highschool-soaps dan de meest intellectuele Harvard-bollebozen.
Soms is de film beter dan het boek. Zelfs als die nog niet gemaakt is. In afwachting van de prent – die er zeker komt – houden we ons liever bezig met the real thing. Wat dat is, lees je wel op Facebook.
Cédric Raskin
Voor Cutting Edge