Recensie: Max, Mischa en het Tet-offensief

‘Max, Mischa & het Tet-offensief’ is het verhaal van toneelregisseur Max Hansen, die als puber naar Amerika emigreert. Hij heeft moeite om zijn jeugd bij communistische ouders achter zich te laten. Maar in New York ontdekt hij dat eigenlijk iedereen ontheemd is. In kunstenares Mischa en Vietnam-veteraan Owen treft hij dierbare lotgenoten. Een recensie van een vijfsterrenboek.

Eigenlijk voelt niemand zich op zijn plaats.

Je komt altijd ergens vandaan, je verhuist, houdt je vast aan je roots maar gaat noodgedwongen voort, nog verder de andere richting uit. Ver van je heimat bouw je nieuwe verhalen op, je knoopt ze vast aan die van anderen, bundelt ze, plakt er een etiket op en noemt het: je leven.

Dit is het leven van Max, Mischa, Mordecai en Owen. Ze komen bijna allemaal van ergens anders vandaan, maar in New York klikken hun verhalen in elkaar. Ze groeien op, ieder voor zich en samen, maken naam als theaterregisseur of kunstschilder of filmacteur. En verbinden zich door hun gedeelde fascinatie voor de nutteloze ellende van de Vietnamoorlog. Of net het opgelopen trauma daardoor.

Er zijn van die boeken die je niet leest voor de verhaallijnen maar voor de manier waarop ze worden verteld. Dit is er zo één. Marcel Proust kon me aardig vervelen met zijn oneindige zinnen die genereus een heel katern konden beslaan, Johan Harstad doet het op een veel aangenamere manier. Hij rijgt de typisch menselijke trekjes, fijnzinnige observaties en zelfs de kleinste details naadloos aan elkaar tot heerlijk lange beeldsequenties waarvan je pas een volle bladzijde later doorhebt dat de zin ophoudt.

De kunst van het schrijven bestaat niet altijd uit schrappen. De veelschrijverij van Harstad blijft boeien, de volle 1.230 pagina’s lang. Het hele boek heeft iets verslavends. Zelfs als je de literaire baksteen even weglegt — je hebt af en toe ook iets anders te doen in je leven — blijft je geest achter bij je laatst gelezen passage: achter het raam van de zoveelste saaie hotelkamer, aan de keukentafel van het monumentale Apthorp in Manhattan, bij de erudiete kunstkritiek op de vernissage van een fancy kunstgalerij, de donkere living van de curieuze pianoleraar, of de vieze vuile vunzige jungle in verdomd vervloekt Vietnam.

Noem het een verslag, een tijdsdocument, een literaire trip. Een legale manier om ergens ver weg te zijn, op een volledig andere plek maar tegelijk ook hier. Vooral hier. Ook al voel je je misschien niet eens op je plaats.